Φέτος είχα την τύχη να πάω διακοπές στην Λευκάδα. Λέω ‘τύχη’ γιατί φιλοξενήθηκα από την αγαπημένη φίλη Νόρα στο σπίτι που έχει η οικογένεια της εκεί. Διαφορετικά, θα εφάρμοζα κι εγώ την νέα μόδα του ‘Staycation’, τον ευφημισμό για το γεγονός πως (σχεδόν) κανείς δεν έχει την οικονομική δυνατότητα να πληρώσει τα υπέρογκα ποσά που ζητούν τα πλοία, τα αεροδρόμια, τα διόδια, οι roomstoletατζήδες, οι εστιάτορες και οι καφετζήδες για πάνω από λίγες, ελάχιστες ημέρες.
Η Λευκάδα είναι υπέροχο νησί. Έχει καταπληκτικές παραλίες και όμορφη φύση. Συνδυάζει βουνό και θάλασσα, ηρεμία και clubbing και προσφέρει πραγματικά μια εξαιρετική διακοπή από την καθημερινότητα. Την είχα επισκεφτεί ξανά πριν αρκετά χρόνια για ένα σαββατοκύριακο. Φέτος την χόρτασα.
Χαίρομαι πολύ που πήγα. Τώρα.
Στη Λευκάδα γίνεται αυτό που γίνεται παντού στην χώρα. Χτίζονται ξενοδοχεία και βίλες σα να μην υπάρχει αύριο. Είδα συγκροτήματα σε πλαγιές, κορυφές, δίπλα στη θάλασσα, πάνω στη θάλασσα, παντού όπου υπάρχει ένα οικόπεδο. Κι όπου δεν υπάρχει, δημιουργείται.
Η μητέρα της φίλης μου – αγαπημένη κυρία Φρόσω – μας είπε πως για πρώτη φορά φέτος, είδε φίδι έξω από το σπίτι της. Για πρώτη φορά επίσης, ένα κουνάβι εμφανίστηκε στην αυλή της. Άκουσα παρόμοιες δηλώσεις κι από άλλους κατοίκους του νησιού. Τέλος, αυξήθηκαν κατά πολύ οι αλεπούδες που κατεβαίνουν από το βουνό και ψάχνουν τροφή. Είδα κι εγώ μια όμορφη μουρίτσα δίπλα στο δρόμο, κι ένα κουφάρι πάνω στο δρόμο.
Έτσι είναι. Όταν ενοχλείς τα ζωντανά και τα ξεσπιτώνεις, κάπου αλλού θα πάνε. Σε σπίτια, σε αυλές, στους δρόμους. Το ίδιο θα έκανες κι εσύ.
Οι νέες οικοδομές είναι πολύ όμορφες και πολυτελείς. Βέβαια, ο γύρω χώρος τους είναι τίγκα στα αγριόχορτα (ξερά τα περισσότερα) και στα σκουπίδια. Δεν υπάρχει αποχέτευση, για αυτό και είδα πολλά βυτιοφόρα καθαρισμού βόθρων. Είδα επίσης ένα ρημαγμένο πανώ στη Χώρα να γράφει ’30 χρόνια εμπαιγμός – Αποχέτευση τώρα!’
Επειδή όλοι χέζουμε, αναρωτήθηκα που πάνε τα σκατά. Περνώντας από μια λιμνοθάλασσα δίπλα στη Χώρα που έζεχνε, κατάλαβα. Προφανώς ο βιολογικός καθαρισμός δεν αποτελεί προτεραιότητα για τις κεφαλές του νησιού. Ούτε η αποχέτευση.
Η Λευκάδα είχε πολύ κόσμο πέρισυ, για αυτό και το ελληνικό δαιμόνιο σκέφτηκε να χτίσει όπου υπάρχει χώμα. Φέτος όμως αντιμετώπισε κι άλλο πρόβλημα: Κόπηκε το νερό για μέρες. Το γεγονός φυσικά μαθεύτηκε κι έτσι υπήρξαν πολλές ακυρώσεις. Λογικό. Όταν έχεις γκανιάξει από τον ήλιο και τη θάλασσα, δεν είναι δυνατόν να γυρίσεις στο ενοικιαζόμενο και να μην μπορείς να κάνεις ένα ντους σαν άνθρωπος. Είναι μια απαραίτητη παροχή, πως να το κάνουμε. Ξανά προφανώς, ούτε η υδροδότηση αποτελεί προτεραιότητα.
Όπως κάθε τουρίστας που σέβεται τον εαυτό του, πήγα στην εκπληκτική παραλία Κάθισμα για βραδυνό μπάνιο. Ήταν υπέροχα. Το φεγγάρι φώτιζε τα αρυτίδιαστα νερά, ένα αεροπλάνο περνούσε φωτισμένο κι αυτό στον ουρανό, το κύμα έσκαγε γλυκό, κι απολαύσαμε την ησυχία και την πολύ ζεστή θάλασσα. Την ημέρα δεν τίθεται τέτοιο θέμα. Στο Κάθισμα, που πριν λίγα χρόνια υπήρχε μόνον μια καντίνα, τώρα απλώνονται κατά μήκος της θεϊκής αυτής παραλίας, μια μούτζα beach bar. Ναι, πέντε! Ούτε να φανταστώ δεν θέλω τι θα γίνεται όταν και τα πέντε παίζουν μουσική.
Πρόσβαση για ΑΜΕΑ στις παραλίες, φυσικά δεν υπάρχει πουθενά. Ντουζιέρες επίσης (με εξαίρεση το Κάστρο). Είδα τρεις πύργους ναυαγοσωστών σε ισάριθμα μέρη, δεν είχαν όμως ναυαγοσώστες επάνω. Ίσως είχαν άδεια οι άνθρωποι.
Και φυσικά, έχουμε και τους ‘επισκέπτες’ που αφήνουν τα ωραία τους λεφτά. Η συμπεριφορά δείχνει ξεκάθαρα ποιος θέλει να περάσει καλά και σέβεται το περιβάλλον και τους γύρω του και ποιος θέλει να εκτονωθεί χωρίς να υπολογίζει τίποτα.
Είναι οι ευγενικοί, που μπορούν να περιμένουν τριάντα δευτερόλεπτα να παρκάρεις ή να ξεπαρκάρεις. Άνθρωποι που δεν θεωρούν απαραίτητο να ακούνε στο τέρμα την όποια μουσική γουστάρουν σε ένα δημόσιο μέρος όπως η παραλία. Πολίτες που δεν αφήνουν τα σκουπίδια τους παρακαταθήκη στον επόμενο. Είναι και οι άλλοι. Ξέρετε ποιούς εννοώ.
Καθώς και οι ξαπλώστρες είναι πλέον ‘πολυτέλεια’, δεν μπορώ να σας πω πολλά για τις τιμές. Μια φορά καθίσαμε και πληρώσαμε 30 ευρώ για τέσσερις ξαπλώστρες. Μας είπαν πως είναι πολύ καλά. Είχαμε δυο ωραιότατες ομπρέλες – όπως και πολύς κόσμος από ότι είδα – και στήναμε όπου θέλαμε, δωρεάν μάλιστα.
Τα παραπάνω δεν συμβαίνουν μόνον στη Λευκάδα, αλλά παντού όπου υπάρχει περιθώριο τουριστικής εκμετάλευσης (κι όπου δεν υπάρχει, είπαμε, το δημιουργούμε). Θυμάμαι τον Λάκη Κομνηνό στην ταινία ‘Γοργόνες και Μάγκες’: «Είναι καλός ο τουρισμός. Αφήνει λεφτά ο τουρισμός. Αρκεί, να γίνεται με σύστημα».
Σε ελεύθερη μετάφραση αυτό σημαίνει πως δεν μπορείς να χτίζεις ξενοδοχειακά συγκροτήματα, εξοχικά κέντρα, ενοικιαζόμενα, χωρίς να έχεις εξασφαλίσει τουλάχιστον τα βασικά: Φως, νερό, τηλέφωνο (και αποχέτευση!). Δεν μπορείς να αραδιάζεις μπιτσόμπαρα χωρίς να δίνεις δεκάρα που καταλαμβάνουν την παραλία. Δεν μπορείς να έχεις δρόμους χωρίς σήμανση, φώτα, προστατευτικά κιγκλιδώματα. Έτσι λέω εγώ. Εσύ μάλλον λες ότι μπορείς και το κάνεις.
Ακούω συχνά πως ‘θέλουν να μας κάνουν υπηρέτες των τουριστών’ κι άλλα σχετικά. Κανείς δεν θέλει. Μόνοι μας τραβάμε προς τα κει. Ίσως επειδή στο μυαλό μας το τουριστικό είναι ‘το εύκολο κέρδος’. Χτίζεις ένα κουτί, του βάζεις ένα κρεβάτι, δυο καρέκλες και το ‘πουλάς’. Αφού βρίσκεις, γιατί να μην το πουλήσεις;
Θα μου πεις τώρα ‘τι περίμενες κυρά μου, να είσαι μόνη σου σε ολόκληρο νησί;’. Και βέβαια όχι. Απλώς ενθυμούμαι το αρχαίο ρητό ‘παν μέτρον άριστον’. Εφόσον όμως το μέτρο λείπει από παντού, δεν θα έπρεπε να μου κάνει εντύπωση που λείπει κι από την – όποια – Λευκάδα.
Θα ήταν έως και αφελές να προτείνω για ένα χρόνο να μην πάει κανείς, πουθενά. Να λειτουργήσουν οι τουριστικές μας υπηρεσίες με τον τουρίστα του εξωτερικού, που δεν χαρίζει κάστανα. Αφελές ή όχι, το προτείνω. Έστω κι αν ξέρω πως η συλλογικότητα είναι κάτι τελείως ξένο προς τον νεοΈλληνα. Τες πα.
Θα κλείσω λέγοντας πως τα παραπάνω μπορεί να με θύμωσαν και να με στενοχώρησαν, όμως η Λευκάδα και οι άνθρωποι που πέρασα τις μέρες μου μαζί τους, με αποζημίωσαν με το παραπάνω. Υπέροχο νησί, υπέροχοι άνθρωποι, υπέροχο ελληνικό καλοκαίρι. Θα προσπαθήσω να κρατήσω αυτήν την αίσθηση για τον δύσκολο χειμώνα που έρχεται..