augoustinos

Της Άννας Παχή

 Ο ηθοποιός και σκηνοθέτης Αυγουστίνος Ρεμούνδος μιλά στο iART για την παράσταση «Μήδεια» που ανεβαίνει στο «Αγγέλων Βήμα» σε σκηνοθεσία του.

Η Μήδεια είναι μια εγκληματική προσωπικότητα. Παρόλα αυτά, από τον Ευριπίδη κι ύστερα, έχει απασχολήσει πολλούς δημιουργούς. Γιατί ασκεί τέτοια γοητεία στο κοινό;

Δεν πιστεύω πως είναι εγκληματίας, ούτε πως πέρασε ως τέτοια στους αιώνες. Είναι παιδοκτόνος, ναι, αλλά ο κόσμος της δίνει «χάρη», δε μένει σε αυτό. Θα μπορούσα να πω ότι ο φόνος των παιδιών της είναι μια πράξη κατάργησης της φαλλοκρατίας. Υφίσταται φοβερή βία από τον άνδρα της, από την τότε κοινωνία της Κορίνθου. Ιστορικά η ηρωίδα δεν έχει κάνει αυτήν την πράξη. Οι περισσότεροι εικάζουν πως τα παιδιά τα σκότωσαν οι Κορίνθιοι, ως αντίποινα στη δολοφονία του Κρέοντα. Παρόλα αυτά, ο Ευριπίδης της δίνει την «ευκαιρία» να τα σκοτώσει για να δείξει που μπορεί να φτάσει μια καταπιεσμένη γυναίκα. Η Μήδεια έχει καταπιέσει το φύλο της, έχει κάνει τα πάντα για έναν Ιάσονα.

Έναν Ιάσονα πολύ «λίγο» απέναντί της.

Ναι, ήταν λίγος απέναντι σε αυτό που αντιπροσωπεύει η Μήδεια και το γυναικείο φύλο, η γυναικεία ταυτότητα. Ο Ιάσονας είναι – μπορούμε να πούμε – ο κλασσικός Έλληνας, η Μήδεια όμως δεν είναι ελληνίδα, είναι όλες οι γυναίκες μαζί. Αυτό συνιστά μεγάλη διαφορά, ο καημένος ο Ιάσονας δε θα τη φτάσει ποτέ. Αυτό που θεωρώ πως έχει μείνει είναι – εκτός από την παιδοκτονία – το πως μια γυναίκα φτάνει στα άκρα λόγω του έρωτα. Σκοτώνει πολύ κόσμο, τον αδερφό της, τον Κρέοντα, την κόρη του Γλαύκη.. Με το φόνο των παιδιών αφαιρεί από τον Ιάσονα τη «συνέχεια». Είναι η ηρωίδα που φέρνει σε μια ισορροπία τη φαλλοκρατική κοινωνία, τη φαλλοκρατία που υφίστανται οι γυναίκες, όχι μόνο τότε, αλλά και σήμερα.

Στην τραγωδία αναφέρεται καθαρά πως τα σκοτώνει όχι μόνο για τη μη διαιώνιση της γενιάς του Ιάσονα, αλλά και για να τα γλυτώσει από μια ζωή χωρίς τιμή. Η ίδια δεν αυτοκτονεί. Αυτό έχει να κάνει μόνο με τη γυναικεία ψυχοσύνθεση, ή μπορεί να το κάνει κι ένας άντρας;

Ναι, φυσικά. Όταν ας πούμε στερείται την προσωπικότητα ή το φύλο του. Ο Ορέστης σκότωσε τη μητέρα του Κλυταιμνήστρα και τον εραστή της και θείο του Αίγισθο. Το έχουν κάνει πολλοί, όχι μόνο η Μήδεια. Απλά εκείνη είναι το πρώτο έργο όπου τέτοια εγκλήματα γίνονται από έρωτα. Αυτή είναι η γοητεία της, για χάρη του έρωτα κάνει την υπέρβαση. Για αυτό θεωρώ πως είναι ιδιαίτερο έργο, άλλωστε μετά τον Ευριπίδη ασχολήθηκαν πολλοί με αυτό το θέμα.

Ποια τα κοινά στοιχεία και οι διαφορές του κειμένου του Δημήτρη Ζουγκού από τα προηγούμενα;

Κοινό στοιχείο είναι καταρχήν ο ρυθμός. Κρατά τον αρχικό, τροχαϊκό ρυθμό του κειμένου έτσι όπως τον φαντάζεται, επειδή κανείς δεν τον ξέρει, αν και πολλοί προσπάθησαν να τον αναβιώσουν. Μεταφράζει το αρχαίο κείμενο και πάνω σε αυτό έχει προσθέσει το δικό του. Δεν καταλαβαίνεις τη διαφορά. Προσπάθησα – σκηνοθετικά – να δείξω πότε είναι η ευριπίδεια Μήδεια και πότε όχι. Έχουμε την παράλληλη πορεία μιας γυναίκας σύγχρονης, που έχει έρθει από το εξωτερικό, έχει παντρευτεί Έλληνα κι είναι η μάνα των παιδιών του. Αυτός ο Έλληνας βρίσκει μια άλλη, Ελληνίδα αστή αυτή τη φορά κι αποφασίζει να αφήσει την πρώτη του γυναίκα. Το θέμα είναι πως δε μένει απλά στην εγκατάλειψη. Την υποβιβάζει σε τροφό των παιδιών τους, την αναγκάζει να γίνει σκλάβα στο καινούριο του σπίτι, να κοιμάται στο στάβλο. Όλοι της συμπεριφέρονται σα ζώο. Εκείνη δεν έχει τη δυνατότητα να φύγει και υφίστανται βασανιστήρια. Βιάζεται κατά συρροή από τον πατέρα της νέας νύφης, περνάει διάφορους εξευτελισμούς, σωματικούς και μη. Μέχρι που συμβαίνει κάτι – δε θα πούμε τι – κι αποφασίζει να πορευτεί όπως η αρχαία Μήδεια. Φτάνει σε σημείο όχι να σκοτώσει τα παιδιά της, αλλά να κάνει κάτι ακόμη χειρότερο…

Ο Δημήτρης Ζουγκός έφτιαξε ένα σύγχρονο, ελληνικό έργο πάνω στο αρχαίο κείμενο σε στίχο, κρατώντας την πορεία της ευριπίδειας Μήδειας. Είναι εξαιρετικά δύσκολο, πραγματικός άθλος.

Ποιος ο ρόλος του Χορού;

Κανονικά στο κείμενο δεν υπάρχει Χορός. Η Μήδεια θα μπορούσε να εκτελέσει τα χορικά που υπάρχουν, μικρά στιχάκια που μπαίνουν ανάμεσα στους μονολόγους του Ευριπίδη και του Ζουγκού. Είναι προσθήκη που ενισχύει και προχωρά τη δράση.

Πες μας λίγα πράγματα για τις ηθοποιούς που ερμηνεύουν τους ρόλους.

Με την Έλενα Τυρέα (Μήδεια) έχουμε ξανασυνεργαστεί, πάλι σε κείμενο του Ζουγκού. Πιστεύω πολύ στην Έλενα, είναι άψογη, ότι καλύτερο μπορεί να περιμένει ένας σκηνοθέτης από τον ηθοποιό του. Τότε είχα διαβάσει για πρώτη φορά τη «Μήδεια» και παρόλο που αρχικά σκεφτόμουν μια άλλη ηθοποιό, όταν είδα το πάθος της Έλενας στη δουλειά της αποφάσισα πως ο ρόλος θα είναι δικός της.

Μου αρέσει να συνεργάζομαι με ανθρώπους που έχω ξαναδουλέψει μαζί τους. Βοηθάει. Δεν έχεις να περάσεις τα στάδια της γνωριμίας, μπαίνεις κατευθείαν στο έργο, γλυτώνεις χρόνο.

Γνώριζα επίσης τη Μαρία Καραβασίλη (Χορός). Την είχα δει στο Vault να χορεύει αλλά όχι να παίζει. Είναι ηθοποιός και χορεύτρια, χορεύει ένα εξαιρετικό φλαμένγκο στην παράσταση και είναι επίσης εξαιρετική σε αυτό που κάνει. Ήταν δύσκολο να βρω κάποιαν που να μπορεί να τα κάνει και τα δυο, να έχει τη συμπυκνωμένη γνώση που απαιτεί το κείμενο.

mideia1

Τι κοινά έχει η Μήδεια με τη σημερινή γυναίκα; Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ήταν η πρώτη «φεμινίστρια»;

Ήταν η πρώτη γυναίκα που πήγε να βάλει τα πράγματα στη θέση τους γιατί δεν ήταν και δεν είναι ακόμη, αν σκεφτούμε πως η μισή Ανατολή φορά μπούρκα, δεν έχει πρόσβαση στην εκπαίδευση, στην επιστήμη, υφίσταται ακρωτηριασμούς, λιθοβολισμούς… Η γυναίκα ούτε σήμερα έχει τη θέση που της αξίζει, δεν είναι ίση με τον άντρα. Αυτός είναι και ο λόγος που έχω παίξει στο παρελθόν Μήδεια, έχω κάνει τη Μήδεια του Μποστ και ήθελα να την ξανακάνω. Είναι ηρωίδα που με εξιτάρει. Θέλω να ασχολούμαι μαζί της, επειδή πάνω από όλα, βάζει τα πράγματα στη θέση τους.

Ίσως στα μεγάλα αστικά κέντρα η γυναίκα να είναι ίση με τον άντρα, αλλά στην επαρχία, ακόμη και αυτήν του δυτικού πολιτισμού, δεν απολαμβάνει ισότητα. Αυτό συμβαίνει γιατί έχουμε γαλουχηθεί με αυτόν τον τρόπο. Φταίνε οι μανάδες μας, αλλά κι αυτές, έτσι έμαθαν. Μεγαλώνουν αγόρια και κορίτσια με αυτήν τη νοοτροπία.

Πως αντιδρά μέχρι τώρα ο κόσμος στην παράσταση;

Προς το παρόν έχω δει μόνο θετικές αντιδράσεις, αρέσει πολύ. Πατά στα χνάρια της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας και σκηνοθετικά, δεν έχω ξεφύγει από αυτό. Είναι εξαιρετικά δύσκολο εγχείρημα, ερμηνευτικά, σκηνοθετικά, συγγραφικά, να το πάρεις και να χαράξεις τη δική σου πορεία. Αν ο καλλιτέχνης θέλει να εισάγει καινοτομίες μπορεί να εκτεθεί ανεπανόρθωτα. Δε μπορείς να κάνεις αυτό που σου αρέσει, πρέπει να κάνεις αυτό που πρέπει για να βγει το κείμενο σωστά.

Εκτός από τη δυσκολία του να έχεις εφαλτήριο κάτι παλαιότερο και να το φέρνεις στη σημερινή εποχή με σεβασμό, τι προσφέρει στον καλλιτέχνη;

Πολλά και μόνο θετικά. Πιστεύω πως για να ασχοληθείς με ένα κείμενο πρέπει να σου αρέσει έτσι όπως είναι. Αν θες να κάνεις αλλαγές, υπάρχουν ήδη «αλλαγμένα» κείμενα. Θα μπορούσα να πάρω μια οποιαδήποτε από τις πολλές διασκευές του έργου, προτίμησα όμως εκείνη που έχει το στίχο, το ρυθμό, το αρχαιοελληνικό μοτίβο.

Μου αρέσει το γεγονός ότι το έργο χρονικά, διαδραματίζεται εντός λεπτών της ώρας. Παρακολουθούμε τη σκέψη της Μήδειας περιμένοντας να κάνει το κακό, την τελική της κίνηση, παρόλο που εξιστορεί επί σκηνής τα βάσανά της. Ο Ζουγκός έχει χρησιμοποιήσει πολύ έξυπνα το «τρικ» του χρόνου.

Είσαι πολύ νέος κι έχεις ήδη αρκετά πράγματα να επιδείξεις.

Ως ηθοποιός ίσως, ως σκηνοθέτης όχι τόσα. Κάνω πράγματα που μου αρέσουν πολύ, πράγματα που δεν έχουν προβληθεί όπως θα έπρεπε, ενώ αξίζουν τον κόπο. Για παράδειγμα, ο «Κανίβαλος» επίσης του Ζουγκού, ένα θέατρο του παραλόγου, ένας Ιονέσκο στα ελληνικά. Ήταν μια εξαιρετική παράσταση που μπορεί να σταθεί σε όλον τον κόσμο. Ή το «Γκαίτε», ένα έργο που δεν είχε καν μεταφραστεί εδώ. Είναι μια κωμωδία, προ Φάουστ και το μεταφράσαμε από το αρχαίο γερμανικό κείμενο. Εδώ πάμε κατευθείαν στο Φάουστ χωρίς να έχουμε δει την αφετηρία του. Τέτοια πράγματα προσπαθώ να κάνω.

Υπάρχει κάτι «στα σκαριά»;

Είναι νωρίς να το πω, καθώς η Μήδεια ανέβηκε πρόσφατα. Σκεφτόμαστε να ξανασυνεργαστούμε με το Δημήτρη Ζουγκό και του χρόνου, αλλά δεν ξεκινήσαμε προετοιμασία ακόμη. Έχουμε όμως το έργο.

Τι σου έχει δώσει η Τέχνη μέχρι στιγμής;

Δεν ξέρω αν μπορώ να απαντήσω σε αυτό. Ζω με αυτό, είναι πολύ τιμητικό να κάνεις την τέχνη το επάγγελμά σου και να έχεις κάποια αποδοχή, σημαίνει πολλά για μένα. Αν δεν το έκανα εγώ ο ίδιος θα το παρακολουθούσα, όπως παρακολουθώ την εξέλιξη της Τέχνης γενικά και του σύγχρονου θεάτρου ειδικότερα. Με στενοχωρεί που στην Ελλάδα δεν υπάρχει συνέχεια στο θέατρο, από τη δεκαετία του’80 δεν έχουν αλλάξει πολλά. Ήταν πολύ καλό θέατρο αλλά… πέρασε. Πρέπει να κάνουμε βήματα μπροστά. Τα τελευταία χρόνια γίνονται επιτέλους προσπάθειες. Ο κόσμος έχει αρχίσει κι έρχεται στο θέατρο πολύ περισσότερο από ότι πριν μια δεκαετία. Η δική μου άποψη από την εμπειρία μου, είναι ότι έχει ανέβει πολύ το off θέατρο, το εναλλακτικό, το underground, ταυτόχρονα με το πολύ εμπορικό. Δεν υπάρχει το ενδιάμεσο που είναι και εμπορικό και λίγο πιο «ψαγμένο». Φαντάζομαι πως κι αυτό θα ισορροπήσει κάποια στιγμή.

mideia1

Διαβάστε την κριτική της παράστασης εδώ

Ταυτότητα Παράστασης:
Κείμενο: Δημήτρης Ζουγκός
Σκηνοθεσία: Αυγουστίνος Ρεμούνδος
Κοστούμια – Σκηνικά: Τόνια Αβδελοπούλου
Σχεδιασμός φωτισμού: Βαγγέλης Μούντριχας
Διδασκαλία χορογραφίας Φλαμένγκο: Ηλέκτρα Χρυσάνθου

Βοηθός σκηνοθέτη: Νίνα Ντούνη
Φωτογραφίες: Νικολέτα Γιαννούλη
Video- Trailer: Νικήτας Χάσκας
Αφίσα: Αλέξανδρος Βενιέρης

Ερμηνεύουν: Έλενα Τυρέα (Μήδεια), Μαρία Καραβασίλη (Χορός)

Στοιχεία Παράστασης:
Ημέρες και Ώρες παράστασης: Δευτέρα και Τρίτη στις 19.30
Παραστάσεις έως 26 Απριλίου

Αγγέλων Βήμα, Σατωβριάνδου 36, Ομόνοια